In deze serie beantwoord ik vragen die gesteld zijn door een studentenvereniging in Nederland
Vraag: Krijg je wel eens te maken met een hiërarchie tussen relaties? Hoe zou je partners adviseren hiermee om te gaan, en zijn er specifieke dingen waar mensen rekening mee zouden moeten houden?
Een hiërarchische relatie in polyamorie verwijst naar een relatie die op de ene of andere manier beschouwd wordt als belangrijker dan de andere bestaande relaties, en die prioriteit krijgt boven andere relaties. Iemand kan bijvoorbeeld een 'primaire' partner hebben, die als eerste betrokken wordt bij belangrijke levensbeslissingen zoals verhuizingen, vakantieplannen, tijdsverdeling, etc.
Dit kan dan gaan om hiërarchie die partners samen bewust hebben gekozen en ook zo willen houden. Veel mensen vinden het fijn om op deze manier het gevoel te hebben dat er één persoon is bij wie ze altijd het gevoel hebben de hoogste prioriteit te zijn. Andere partners (eventueel 'secundaire' partners genoemd), zijn dan partners met wie mensen wel romantisch/seksueel/anders relateren, maar bij wie men minder romantische of emotionele betrokkenheid voelt, met wie men minder tijd besteedt, die minder betrokken worden bij belangrijke levenskeuzes, en die waarschijnlijk minder 'rechten' hebben.
Mensen die primaire partners van elkaar zijn bepalen vaak ook onderling regels met elkaar, die betrekking kunnen hebben met hoe ze tot anderen mogen relateren. Bijvoorbeeld: met wie mag je welke seksuele handelingen uitvoeren, hoeveel gevoel mag er voor anderen zijn?
Bij het maken van dergelijke regels zouden mensen zichzelf kunnen afvragen of:
-de regels realistisch en duidelijk zijn,
-de regels liefdevol zijn naar iedere betrokken persoon en zich realiseren dat de 'derde' persoon ook maar een mens is die het ook verdient met vriendelijkheid en eerlijkheid behandeld te worden,
-er een manier is om de onderliggende behoefte te vervullen op een manier die nadruk legt op wat je nódig hebt, in plaats van wat je partner níet mag doen.
De uitdagingen van dergelijke hiërarchische relaties zijn onder andere dat andere relaties kunstmatig klein en beperkt gehouden worden, wat extreem pijnlijk kan worden zodra blijkt dat gevoelens zich niet altijd aan regels houden.
Wanneer het je partner is die meer gevoelens voor een ander ontwikkelt dan je had geanticipeerd, kan het als een pijnlijke verrassing komen en aanvoelen als verraad wanneer je partner niet in staat is diens gevoelens onder 'controle' te houden.
Als jij degene bent die meer gevoelens ontwikkelt voor iemand dan je zelf had geanticipeerd, kan het enorm verdrietig en pijnlijk zijn als je gevraagd wordt om die verbinding vroegtijd te beëindigen. Partners die hun nieuwe verbindingen vroegtijdig hebben moeten beëidigen zouden hierdoor wrok kunnen opbouwen jegens hun bestaande partner.
Als je met iemand gaat relateren die al een 'primaire' relatie heeft, is het belangrijk om goed te vragen hoeveel ruimte er is voor jou en voor de relatie om te groeien in de toekomst. Als er weinig ruimte is, besef dan dat het moeten vechten voor je plek erg vermoeiend kan zijn, en dat je het verdient om enthousiast ontvangen te worden in iemands leven.
Hiërarchische relaties kunnen wel goed werken, als deze vorm van relateren voor iedere betrokkene daadwerkelijk past en ieders behoeftes vervult, en als deze mee mag groeien met de mensen die in de relatie zitten.
Het kan ook zijn dat mensen niet per definitie prioriteit willen geven aan één partner, maar dat iemand bijvoorbeeld wel samenwoont met een partner. Het is onvermijdelijk dat er dan toch een bepaalde hiërarchie ontstaat, alleen al door het samenwonen en het delen van bepaalde financiële verantwoordelijkheden. Polyamoristen die iedere partner als gelijke partner willen zien en er geen per definitie willen prioriteren, refereren vaker naar de partners met wie ze meer verantwoordelijkheden of middelen delen, als 'anchor partner' (of als 'nesting partner' wanneer ze samenwonen), dan als 'primaire partner'.
Uiteindelijk hebben we allemaal bepaalde behoeftes en prioriteren we mensen en doelen vaak naar gelang onze behoeftes. Wil je automatisch prioriteit geven aan bepaalde relaties, of wil je de ruimte om in het moment in te mogen voelen op je behoeftes en gevoelens, zodat je in overleg met alle betrokkenen kunt bepalen wat het beste is voor jou en de anderen?
Er is niet één specifieke relatiestructuur die inherent meer betekenisvol, mooi, juist of valide is. Jij bent degene die in mag voelen wat je behoeftes en grenzen zijn, en jij bent degene die mag bepalen (samen met degenen van wie je houdt), hoe je je relatie(s) vorm wilt geven. Deze keuze maken met bewustzijn, zorgt ervoor dat je het leven kan leiden dat je echt wilt.